Achtkarspelen

Uitvoering bieding en afspraken WoonFriesland

In de gemeente Achtkarspelen hebben wij in 2022 met onze bieding vooral ingezet op onderhoud en kwaliteitsverbeteringen. Een groot deel regulier onderhoud is uitgevoerd en er zijn voornamelijk woningen verbeterd in kwaliteit en energieprestatie.

In Gerkesklooster zijn wij aan de slag gegaan met het projectmatig ontwikkelen van het terrein dat is vrijgekomen na de sloop van vier verzakte woningen, nadat er voor uitgifte van de kavels geen belangstelling was. Na een informatieavond in samenwerking met plaatselijk belang hebben diverse bewoners uit het dorp interesse voor deze woningen getoond. Een ontwikkelende aannemer heeft een plan gemaakt voor vier particuliere woningen. De bouwvergunning is ingediend en naar verwachting komt het project begin 2023 op de markt.

In werkgroep- en bestuurlijk overleg zijn met name de volgende zaken regelmatig aan de orde geweest:

• de versnelling van de verduurzaming in het kader van de energiearmoede;
• het verruimen van de beschikbaarheid voor de sociale huur;
• en het verkennen van mogelijkheden voor het realiseren van Buurblok.

De gemeente Achtkarspelen is bereid om de bouw van nieuwe sociale huurwoningen en/of Buurblok-woningen met kavels te faciliteren, maar is daar door gebrek aan personele capaciteit niet aan toe gekomen. In het kader van de leefbaarheid van wijken en buurten werken we goed samen met de gebiedsteams en welzijnsorganisatie KEaRN. De huurachterstanden en de effecten op leefbaarheid zijn in nauw overleg gemonitord.

Uitvoering overige prestatieafspraken

In de gemeente Achtkarspelen hebben we in goede samenwerking met de gemeente Tytsjerksteradiel en onze huurdersorganisatie De Bewonersraad de prestatieafspraken geactualiseerd en opgesteld. Veelal zijn werk- en procesafspraken gemaakt, die we soms over meerdere jaren uitvoeren. Het sociaal domein is in deze gemeentes goed aangesloten op de prestatieafspraken.

De uitvoering van de prestatieafspraken liep soms wat minder vlot door personele wisselingen en gebrek aan capaciteit door personele uitval. We hebben in 2022 vooral aandacht besteed aan vraagstukken rondom energiearmoede, versnelling van de verduurzaming van onze woningen, het faciliteren van toekomstige nieuwbouw en het huisvesten van statushouders.

De gevolgen van de diverse crises, de Nationale Woon- en Bouwagenda, de huisvesting van statushouders, de beoogde toekomstige nieuwbouw, het inrichten van een eventuele urgentieverordening en de op te stellen raamovereenkomst prestatieafspraken waren regelmatig onderwerp van gesprek in het bestuurlijk overleg in gezamenlijkheid met de gemeente Tytsjerksteradiel.

De Fryske Marren

Met de gemeente De Fryske Marren zijn - vanwege de geringe omvang van de huurwoningvoorraad van WoonFriesland en in goede samenspraak met de gemeente en de Bewonersraad - evenals in voorgaande jaren geen prestatieafspraken gemaakt.

Met de gemeente De Fryske Marren werken we wel samen. Deels in de geest van de prestatieafspraken die andere corporaties met substantieel bezit wel hebben gemaakt met de gemeente en de huurdersorganisaties. Zo genieten bewoners van WoonFriesland dezelfde ‘rechten’ als de overige huurders in De Fryske Marren.

Voor een ander deel gaat het om afspraken in het sociaal domein. Voorbeelden zijn onder meer de uitvoering van vroegsignalering en huisvesting ten gevolge van de derde decentralisatie (uitstroom beschermd wonen en maatschappelijke opvang). Onder de noemer ‘Weer Thuis’ zijn over dit laatste thema regionale afspraken gemaakt.

Harlingen

Met de gemeente Harlingen zijn - vanwege de geringe omvang van de huurwoningvoorraad van WoonFriesland en in goede samenspraak met de gemeente en de Bewonersraad - evenals in voorgaande jaren geen prestatieafspraken gemaakt.

Met de gemeente Harlingen werken we wel samen. Deels in de geest van de prestatieafspraken die andere corporaties met substantieel bezit wel hebben gemaakt met de gemeente en de huurdersorganisaties. Zo genieten bewoners van WoonFriesland dezelfde ‘rechten’ als de overige huurders in de gemeente Harlingen.

Voor een ander deel gaat het om afspraken in het sociaal domein. Voorbeelden zijn onder meer de uitvoering van vroegsignalering en huisvesting ten gevolge van de derde decentralisatie (uitstroom beschermd wonen en maatschappelijke opvang). Onder de noemer ‘Weer Thuis’ zijn over dit laatste thema regionale afspraken gemaakt.

Heerenveen

Uitvoering bieding en afspraken WoonFriesland

In de gemeente Heerenveen hebben we in de bestaande voorraad voornamelijk onderhoud uitgevoerd en woningen verbeterd in kwaliteit en energieprestatie. In het kader van de energiebesparing hebben we ook hard gewerkt aan de vervanging van enkelglas door HR++-glas en waar nodig aan de na-isolatie van woningen. Deels zijn deze projecten voorbereid en soms al in uitvoering genomen in 2022.

De inzet van WoonFriesland in 2022 richtte zich daarnaast op voorbereidingen ten behoeve van de realisatie van de toekomstige nieuwbouw. We hebben vergaande voorbereidingen (ontwerp, ruimtelijke procedures, exploitatieovereenkomst) getroffen voor de bouw van een omvangrijk appartementencomplex van 92 sociale huurhuurwoningen aan het Kuperusplein in Heerenveen. Door de lange procedures speelden de stijgende bouwkosten dit project in 2022 parten, waardoor deels herziening van de businesscase noodzakelijk was.

De gemeenteraad heeft eind 2022 ingestemd met een parkeergarage van twee lagen onder het Kuperusplein, een belangrijk onderdeel in de totale herinrichting van het centrumgebied waar de woontoren van WoonFriesland onderdeel van is. De realisatie van het centrumproject en de woontoren komt hiermee weer een stap dichterbij.

Uitvoering overige prestatieafspraken

In 2022 hebben de gemeente Heerenveen, corporaties en huurdersverenigingen samen nieuwe prestatieafspraken gemaakt in de wetenschap dat de gemeente bezig is een nieuwe woonvisie op te stellen. En in de wetenschap dat er regionale woondeals moeten worden gemaakt in het kader van de Nationale Woon- en Bouwagenda. Mede gelet op het gebrek aan personele capaciteit bij met name de gemeente Heerenveen ten behoeve van de uitvoering van de afspraken hebben we de prestatieafspraken geprioriteerd, verkort, aangescherpt of herbevestigd.

De prestatieafspraken bestrijken een groot aantal onderwerpen en activiteiten. De focus is gericht op vitale en leefbare wijken en dorpen, met bijzondere aandacht voor:

• de huisvesting en begeleiding van statushouders en kwetsbare groepen;
• de beschikbaarheid en betaalbaarheid;
• de verduurzaming;
• en de samenwerking tussen partijen.

De verduurzaming van de woningvoorraad in relatie tot klimaatadaptatie, maar zeker ook in relatie tot de actuele energiearmoede, heeft prioriteit in de uitvoering van de afspraken gekregen. Het samenwerken tussen alle partijen bij toenemende betalingsproblematiek is daarbij van groot belang. Ook zijn er afspraken gemaakt over het opstellen van een ontwikkelstrategie voor de toekomstige nieuwbouw van sociale huur. Nu ontbreken veelal de nieuwbouwlocaties daarvoor.

In het sociaal domein werken we intensief samen met alle ketenpartners om kwetsbare huurders te ondersteunen en om de leefbaarheid op peil te houden. Dit draagt bij aan het voorkomen van overlast en escalatie van sociale problematiek. Omdat de huidige raamovereenkomst prestatieafspraken is verlopen, hebben we voorbereidingen getroffen voor het opstellen van meerjarige afspraken omdat veel uitvoering van beleid een langjarig karakter heeft. Dit meerjarige kader zal in 2023 worden opgesteld.

In de diverse ambtelijke en bestuurlijke overleggen zijn de effecten en gevolgen van de Nationale Bouw- en Woonagenda besproken evenals de op handen zijnde woondeals.

Leeuwarden

In 2022 hebben we in de gemeente Leeuwarden 149 woningen in kwaliteit verbeterd. De projectmatige integrale kwaliteitsverbetering vond plaats in de wijken Huizum en Bilgaard. In Britsum, Lekkum, Wirdum en Leeuwarden deden we dat door gerichte isolatiemaatregelen (spouwmuur) uit te voeren.

Een vijftigtal woningen hebben we verbeterd tijdens de mutatie. Deze gerichte maatregelen en ingrepen voorafgaand aan verhuur zijn effectief en minder ingrijpend voor bewoners. Ze dragen bij aan de versnelling van onze verduurzamingsstrategie. De maatregelen tijdens mutatie zijn het blijvende resultaat van onze verduurzamingsaanpak die we tijdens de coronapandemie ontwikkelden. Met de hiermee gemoeide uitgaven van ruim € 6 miljoen zijn de investeringen weer in balans met de in de voorgaande jaren beraamde investeringen.

Programma Leeuwarden-Oost

Met 47 partners heeft WoonFriesland zich langjarig gecommitteerd aan het programma Leeuwarden-Oost. Dit bestaat uit een integrale aanpak voor het noordelijk en oostelijk deel van de stad. Hier worden leren, werken, wonen en gezondheid met elkaar verbonden. Doel is om de kansen voor de volgende generatie te verbeteren onder het motto ‘Dicht de kloof’.

Wij nemen actief deel aan de pijler wonen. Het afgelopen jaar is gewerkt aan het ontwikkelen van een programma en het inrichten van de samenwerking. Daarvan zijn de eerste resultaten inmiddels zichtbaar. Er is kennis en ervaring overgedragen voor een aanpak voor de kwaliteit van de particuliere woningvoorraad. De samenwerking met ketenpartners versterkt de veiligheid, waaronder een preventieaanpak, en verbetert het beheer van de openbare ruimte.

Andere voorbeelden in dit deel van Leeuwarden zijn de meerjarige samenwerking met JINC. Leerlingen van de Prins Mauritsschool uit Bilgaard namen bij ons deel aan ‘De baas van morgen’. Het helpt kinderen zich maximaal te ontplooien en kansenongelijkheid te verminderen.

In het najaar gaven we het startschot voor de bouw van 36 woningen aan de Eeskwerd in Bilgaard. Deze ruime, energiezuinige gezinswoningen met onder meer groene retentiedaken vormen een welkome aanvulling op de wijk en zijn in 2023 gereed.

Nieuwbouw en verduurzamen

Met de gemeente Leeuwarden kwamen wij in maart 2022 overeen om in de komende tien jaren 800 woningen te bouwen. Over locaties, kavelprijzen en andere randvoorwaarden hebben we afspraken gemaakt. Studies voor locaties in en om de stad krijgen concreet vorm. Dat gaat bijvoorbeeld om de Dokkumertrekweg, Nieuw Oud Oost en Middelsee. In Nieuw Oud Oost kijken we bovendien of we kunnen pionieren met biobased bouwen.

Ook in de dorpen, waaronder Stiens en Wirdum, werken we met de gemeente aan tastbare uitbreidingsplannen. De ambities uit ons portefeuilleplan en deze afspraken zijn in de zogenoemde reality check gebruikt bij de totstandkoming van de regionale woningbouwdeals. Ze maken een substantieel onderdeel uit van de gemeentelijke bouwopgave en inzet.

In mei overhandigden we de sleutels aan de eerste tien bewoners van Buurblok. In Techum werden deze innovatieve leasewoningen in gebruik genomen. Deze landelijke primeur bevalt de nieuwe bewoners goed en smaakt naar meer.

De ingezette versnelling van onze verduurzamingsstrategie krijgt gestalte. Deze versnelling is ook geënt op de eigen warmtestrategie die autonoom uitgevoerd kan worden. Dat blijkt een verstandige keuze, mede omdat het initiatief voor een grootschalig warmtenet in de stad nog niet van de grond komt. De gemeente moet nog regie ontwikkelen op het vertalen van de gemeentelijke warmtevisie naar wijkuitvoeringsplannen.

De bewoner centraal

Op het gebied van energiearmoede zijn er meer stappen gezet. Er is een maatregelenpakket door de gemeente ontwikkeld. Samen hebben we verschillende acties uitgevoerd voor kleine besparende maatregelen in de woning, acties rond veilig verwarmen en hulp bij toegang tot regelingen. Ook op het gebied van energiecoaching hebben we nauw samengewerkt.

Een specifiek hulpmiddel bij financieel rondkomen - te weten de voorzieningenwijzer/-coach - is ingeregeld. In 2023 attenderen we bewoners actief op dit instrument. De vroegsignaleringsafspraken zijn geoperationaliseerd. Het bereik en daarmee de effectiviteit van de totale inzet zijn nog beperkt. Verdieping en aanscherping van de hulpverlening is zinvol en noodzakelijk.

Huisvesting van bijzondere doelgroepen

Aan de huisvesting van statushouders leveren we al jaren een volwaardige bijdrage. Door externe oorzaken heeft de gemeentelijke taakstelling een achterstand opgelopen. Die helpen wij inhalen. Dit is veelvuldig onderwerp van overleg geweest. Nieuwkomers verdienen een thuis en wij helpen borgen dat zij een goede start maken in de maatschappij.

De combinatie met de komst van andere kwetsbare doelgroepen maakt dat draagvlak en draaglast in buurten en complexen en daarmee het streven naar de ongedeelde stad onder druk staan. Daar zijn wij samen met de huurdersorganisaties alert op. Wij zijn verheugd dat de gemeente ook zelf stappen heeft ondernomen om tot aanvullende huisvesting voor deze doelgroepen te komen.

De eerste ervaringen, onder de noemer ‘Weer Thuis’, met de huisvesting van personen die voorheen in de maatschappelijke opvang of in een beschermd wonen-setting verbleven, zijn positief. Blijvende adequate zorg en aandacht van alle partijen voor deze bewoners en hun omgeving vormen de sleutel in deze derde decentralisatie.

Wonen en zorg

Eind 2022 heeft de gemeente het proces om te komen tot een woonzorgvisie geïnitieerd. Dat gebeurt in een intensief traject wat ook een groot deel van 2023 zal beslaan en waarin we optrekken met grote zorgverleners en andere stakeholders.

Met ons besluit eind 2022 tot overname van de volkshuisvestelijke taken blijft zorgcomplex Swettehiem behouden voor Leeuwarden. WoonFriesland levert daarmee een belangrijke bijdrage aan adequate huisvesting voor senioren en wil meebouwen aan de daarvoor wenselijke toekomstbestendige welzijns- en zorginfrastructuur.

Noardeast-Fryslân

Uitvoering bieding en afspraken WoonFriesland

In Noardeast-Fryslân hebben we voornamelijk onderhoud uitgevoerd en woningen verbeterd in kwaliteit en energieprestatie. Onze wijkconsulenten hebben zich vanzelfsprekend ook in Noardeast-Fryslân ingezet voor onze huurders in het kader van leefbaarheid. De leefbaarheid in en om rondom onze complexen heeft onze voortdurende aandacht.

Uitvoering overige prestatieafspraken

In Noardeast-Fryslân hebben we, gelet op ons geringe aandeel in de sociale huurvoorraad, verkorte prestatieafspraken gemaakt. Het tripartite overleg en de uitvoering van de prestatieafspraken is goed verlopen.

Samen met de gemeente Noardeast-Fryslân doen we ons best om energiearmoede en betalingsproblematiek bij onze huurders te voorkomen. Vroegsignalering is door de gemeente laat opgestart, maar is inmiddels een feit. Ook bundelen we de krachten om de leefbaarheid van buurten en complexen op peil te houden. Regelmatig vindt afstemming plaats over de uitvoering van de warmtetransitievisie en houden we de gemeente op de hoogte van innovaties uit het DreamHûs.

Ooststellingwerf

Begin 2022 heeft de gemeente Ooststellingwerf een woon-zorgvisie vastgesteld. Huurdersbelangenorganisaties en beide in de gemeente actieve woningcorporaties zijn daarin betrokken. Deze visie is één van de grondslagen voor de meerjarige prestatieafspraken die we vorig jaar hebben gemaakt.

Nieuwbouw en verduurzamen

Door de verkregen vrijstelling voor woningcorporatie Actium mag ook zij in de gemeente Ooststellingwerf gaan ontwikkelen. De nieuwbouwopgaven kunnen we dus samen behartigen. We hebben in 2022 ook gelijk een start gemaakt met de gezamenlijke verkenning van geschikte bouwlocaties in de hele gemeente. Daar tekent zich een kansrijk programma af, dat in lijn ligt met de gemeentelijke visie, de portefeuillestrategieën van beide corporaties en de inmiddels tussen de overheden gesloten regionale woningbouwdeals. De zoektocht concentreert zich op, maar beperkt zich niet tot de grotere kernen Oosterwolde, Haulerwijk en Appelscha.

Het overgrote deel van onze woningvoorraad in Ooststellingwerf is goed op orde. Een beperkt aantal woningen vraagt nog maatregelen om ultimo 2025 op energielabel C te komen. In 2022 hebben we daar een begin mee gemaakt door een gerichte isolatie-aanpak (gevel) in Haulerwijk en Oosterwolde en het energetisch verbeteren van mutatiewoningen.

De uitgaven voor het verbeteren van onze woningen waren fors hoger dan begroot. In de afgelopen twee jaar (2020/2021) lag de kwaliteitsverbetering op een lager tempo, noodgedwongen vanwege de coronamaatregelen. Met de inhaalslag en hogere uitgaven van 2022 lopen we die achterstand vrijwel geheel in. De gemeente maakt een gestage aanloop in de vertaalslag van de warmtevisie naar een publiekscampagne, een energiebureau en uitvoeringsstrategie. Versnelling is wenselijk.

De bewoner centraal

De gemeente Ooststellingwerf heeft een compacte organisatie met korte lijnen. In het sociale domein zijn daardoor vroegsignalering en financiële hulpverlening goed georganiseerd. Op deze vlakken heeft de gemeente extra maatregelen getroffen en inzet gepleegd om de effecten van de ongekende prijsstijgingen voor kwetsbare huishoudens zo veel mogelijk te dempen. Een brede aanpak energiearmoede en verruiming van de energietoeslag zijn daar de tastbare resultaten van. In het werkveld trekken we op deze terreinen goed samen op.

Rond energiecoaching zijn de maatregelen die wij en de gemeente nemen complementair. Het contact daarover met onder meer uitvoeringsorganisatie SAMEEN en vrijwillige gemeentelijke energiecoaches verliep soepel en constructief.

Huisvesting van bijzondere doelgroepen

De in Ooststellingwerf beperkte uitstroom in het kader van het convenant ‘Weer Thuis’ is goed uitgevoerd en begeleid.

De algemene toename van de vraagdruk, toename van kwetsbare doelgroepen en extra huisvestingsbehoefte van Oekraïners waren aanleiding voor de eerste verkenningen over het versneld toevoegen van woongelegenheid en verbreden van het huisvestingsaanbod. De gemeente Ooststellingwerf overweegt naast regie daar aanvullend aan bij te dragen.

Wij hebben ons proportionele aandeel in de taakstelling voor de huisvesting van statushouders geleverd. De begeleiding en inburgering van statushouders verloopt uitstekend.

Opsterland

Uitvoering bieding en afspraken WoonFriesland

In 2022 hebben we flink geïnvesteerd in het verbeteren van onze woningen in kwaliteit en energieprestatie in de gemeente Opsterland. Daarnaast hebben we regulier onderhoud uitgevoerd, soms in combinatie met de kwaliteitsverbetering van de woningen. De bestedingen voor leefbaarheid zijn iets lager uitgevallen. In onze complexen en buurten speelden geen grote leefbaarheidsvraagstukken.

Wij ondersteunen onze huurders door veel persoonlijk/telefonisch contact en wij werken nauw samen met het Sociaal Platform Opsterland en de gebiedsteams in de gemeente. Ook welzijnsorganisatie Timpaan is een vaste keten- en samenwerkingspartner. In deze gemeente zijn de lijnen kort en dat werpt zijn vruchten af. Door adequate samenwerking voorkomen we escalatie van problematiek.

De prestatieafspraken zijn gezamenlijk met Elkien, gemeente Opsterland en De Bewonersraad opgesteld in een constructief werkproces. De wederkerigheid in de afspraken en de uitvoering ervan is in deze gemeente al gemeengoed geworden.

De gezamenlijke inzet op betaalbaarheid en energiearmoede, het sociaal domein in relatie tot kwetsbare groepen, en verduurzaming van de woningvoorraad zijn thema's die volop zijn besproken. Veelal zijn werk- en procesafspraken gemaakt, die soms over meerdere jaren worden uitgevoerd. Bijeenkomsten ten behoeve van de nieuwe woonvisie zijn bezocht en we hebben een informerende bijeenkomst voor de nieuwe raadsleden georganiseerd in samenwerking met De Bewonersraad en Elkien. Naar verwachting wordt de nieuwe woonvisie in 2023 vastgesteld.

In het kader van de energiearmoede hebben we gezamenlijke inspanningen verricht. Opsterland heeft als een van de weinige gemeentes al in een zeer vroeg stadium proactief haar inwoners benaderd om energiearmoede te voorkomen of om haar inwoners te ondersteunen met energiebesparende maatregelen. Zo is er door de gemeente flink ingezet op de uitvoering van de RREW-regeling. Er zijn 1900 vouchers ter waarde van 70 euro voor kleine energiebesparende maatregelen uitgegeven, waarvan 1100 door huurders zijn gebruikt. Ook zijn er op initiatief van de gemeente in gezamenlijkheid met alle partijen ‘energiemarkten’ in de grote dorpen voor huurders georganiseerd. Doel was om het bewustzijn ten aanzien van het energieverbruik te vergroten en de participatie in energiebesparing te stimuleren.

De samenwerking op het gebied van vroegsignalering in Opsterland loopt goed. De lijnen tussen de medewerkers Huurincasso en de gemeentelijke vroegsignaleerders zijn ook hier kort. Zaken worden degelijk en snel opgepakt, zodat huurders goed worden geholpen.

Regelmatig bespreken we in de bestuurlijke overleggen de invloed van de Nationale Woon- en Bouwagenda en met name de effecten op de lokale situatie. De gevolgen van de oorlog in Oekraïne zoals bijvoorbeeld de asiel- en energiecrisis, maar ook de effecten op leveringsproblemen bij aannemers, stijgende bouwkosten, etc. waren eveneens punten van aandacht.

Actuele thema's in het sociaal domein bespreken we in de bestuurlijke overleggen, waarbij de verantwoordelijke portefeuillehouders aanwezig zijn. Ontwikkelingen rondom het sociaal domein zijn geduid en besproken. Extra aandacht is uitgegaan naar het huisvesten van bijzondere doelgroepen en statushouders.

Schiermonnikoog

In maart 2022 kregen de eerste bewoners van 16 nieuwe huurwoningen op Schiermonnikoog hun sleutel. Het zijn ruime, moderne woningen die een zeer welkome aanvulling vormen op de uitzonderlijke krappe woningmarkt van het eiland. Met drie slaapkamers zijn ze toekomstbestendig en geschikt voor zowel kleine huishoudens als gezinnen. De woningen zijn volgens de laatste inzichten gebouwd. Elektrische montage van elders geprefabriceerde onderdelen maakte bouwen onder de huidige stikstofregels mogelijk. Uiteraard zijn de woningen gasloos en voorzien ze deels in de eigen stroombehoefte met zonnepanelen.

Samen met de andere Waddeneilanden is een geslaagde Waddendeal met het Rijk gesloten. Hoewel de uitwerking nog vorm moet krijgen staan brede welvaart en wonen als crux daarin voor de Waddengemeenten centraal. Als opmaat voor een woonzorgvisie en de inmiddels gesloten regionale woningbouwdeals hebben we samen met de gemeente Schiermonnikoog al een oriëntatie op aanvullende bouwlocaties verricht. We hebben ook een aantal malen met gemeente en het lokale initiatief Waddenwonen gespard om mogelijkheden van wonen in eigen beheer te verkennen.

Programma Aardgasvrije Wijken

De gemeente Schiermonnikoog heeft een tweede maal en nu met succes een aanvraag voor het Programma Aardgasvrije Wijken gedaan. Met een rijkssubsidie van € 2,3 miljoen en een mogelijk warmtenet als perspectief wordt getracht om het hart van het dorp aardgasvrij te maken. Een nog groter deel van de inwoners zal verleid worden tot besparing en verduurzaming.

De helft van de woningen in het plangebied is eigendom van WoonFriesland. Vanuit dat belang en die verantwoordelijkheid participeren wij in het project. Onze basis voor zo’n plan is uitstekend. De ambitieuze kwaliteitsverbeteringsoperatie heeft in de afgelopen jaren plaatsgevonden. Nagenoeg alle (99%) woningen hebben tenminste energielabel C en meer dan 80% van de woningen heeft inmiddels zonnepanelen.

De bewoners centraal

Naast grote uitdagingen heeft de kleinste gemeente van Nederland het voordeel van zeer korte lijnen, een solide en hecht eilander netwerk en een hoge mate van solidariteit. Dat maakt dat snel maatwerk kan worden geleverd in bijvoorbeeld de vroegsignalering en bij schuldenproblematiek. De contacten tussen WoonFriesland en de gemeente zijn goed en effectief, in alle geledingen en zowel in het fysieke als het sociale domein.

Na het opheffen van de Raad van Advies heeft De Bewonersraad Friesland aanstalten gemaakt om het huurdersbelang op Schiermonnikoog te behartigen. Zij hebben zich geïntroduceerd bij de gemeenteraad en namen voor het eerst deel aan de totstandkoming van de prestatieafspraken. Dat was een constructief en proportioneel proces, resulterend in een beperkt aantal effectieve ambities en afspraken. De Bewonersraad werkt in 2023 verder aan bekendheid en ledenaanwas.

Smallingerland

Uitvoering bieding en afspraken WoonFriesland

In de gemeente Smallingerland hebben we een fors aantal woningen projectmatig in kwaliteit en energieprestatie verbeterd. De projectmatige aanpak hebben we voortvarend opgepakt na de coronajaren. Daarnaast hebben we regulier onderhoud uitgevoerd, soms in combinatie met de kwaliteitsverbetering.

In het kader van de energiebesparing hebben we ook hard gewerkt aan de vervanging van enkelglas door HR++-glas en waar nodig aan de na-isolatie van woningen. Deels zijn deze projecten voorbereid of soms al in uitvoering genomen in 2022.

In een complex aan de Berglaan in Drachten testen we een innovatie uit het DreamHûs: een Iwell-batterij die de openbare ruimte van stroom voorziet waardoor bewoners besparen op de servicekosten.

Na jarenlange vertraging zijn we gestart met de realisatie van de nieuwbouw van het wooncomplex Suderhiem. De oplevering verwachten we in het eerste kwartaal van 2023. Ook zijn we in september gestart met de realisatie van de 11 woonwagenstandplaatsen inclusief woonwagenwoningen in Drachtstercompagnie. Door diverse tegenslagen is de oplevering eind 2022 niet gelukt en staat deze begin 2023 gepland, mits o.a. de weersomstandigheden de voortgang van de werkzaamheden niet hinderen.

Aan de Hooizolder in Drachten hebben we in een complex de maatschappelijke ruimte verbouwd naar twee huurwoningen in verband met de slechte verhuurbaarheid van de ruimte en de hoge vraagdruk in deze gemeente. In 2022 hebben we een particuliere woning aangekocht en in de verhuur genomen.

Aan de leefbaarheid in buurten en wijken in Smallingerland hebben we volop aandacht besteed. De bestedingen voor leefbaarheid zijn dit jaar iets hoger uitgevallen.

Uitvoering overige prestatieafspraken

Om de beoogde nieuwbouw van sociale huurwoningen tot 2030 daadwerkelijk te kunnen realiseren, is onder leiding van de gemeente en samen met Accolade een ontwikkelingsstrategie vastgesteld. Beschikbare nieuwbouwlocaties zijn geïnventariseerd en er is een verdeling tussen Accolade en WoonFriesland gemaakt in locaties en aantallen. De afspraken zijn vervat in het 'Convenant nieuwbouw sociale huur gemeente Smallingerland', dat begin 2022 door alle partijen is ondertekend.

Met de gemeente en de huurdersorganisaties hebben we intensief overleg gevoerd over de uitbreiding van woonwagenstandplaatsen. De standplaatsen en woningen in Drachtstercompagnie worden begin 2023 opgeleverd. WoonFriesland heeft in dit project haar maatschappelijke verantwoordelijkheid genomen door naast de uitbreiding van standplaatsen, ook te voorzien in de ontwikkeling van betaalbare, duurzame en energiezuinige woonwagenwoningen. De locatie Wetterwille (3 standplaatsen) is al in een vergevorderd stadium van voorbereiding.

Verder hebben we in diverse overleggen aandacht besteed aan de gevolgen van de coronapandemie en de oorlog in Oekraïne. Effecten op de bouwsector, leveringsproblemen, prijsstijgingen en beperkte capaciteit bij aannemers hebben een remmende werking op de nieuwbouw en de kwaliteitsverbetering.

De gevolgen voor leefbaarheid, energiearmoede, oplopende schulden en huurachterstanden bij huurders zijn ook regelmatig besproken. Met de sociale teams en andere ketenpartners werken we nauw samen om huurders op diverse terreinen ondersteuning te bieden en om escalatie van sociale problematiek te voorkomen. Centraal doel is om de leefbaarheid in buurten en wijken op peil te houden. Om hier gezamenlijk een werkwijze voor te ontwikkelen, hebben we in de Drachtster wijk De Wiken samen met diverse maatschappelijke ketenpartners een vruchtbare en succesvolle werkbijeenkomst gehouden. Daarbij spraken we niet òver maar ook mèt bewoners in de wijk. Naar aanleiding van de bijeenkomst hebben we verbeteringen ten behoeve van de leefbaarheid en de sociale cohesie opgepakt.

In De Wiken hebben we in samenwerking met de gemeente Smallingerland en Accolade een pilot ten behoeve van energiebesparing uitgevoerd. Vanuit onze ‘Bespaarkeet’ gingen we langs bij bewoners om verschillende energiebesparende maatregelen te treffen. Bij meer dan dertig huizen plaatsten we nieuwe tochtstrippen en radiatorfolie. Onze energiecoach voerde meerdere gesprekken en maakte tientallen afspraken om bewoners op een later moment te adviseren en op weg te helpen om meer grip op de energierekening te krijgen.

Súdwest-Fryslân

In de gemeente Súdwest-Fryslân raken de grondslagen voor een gedragen visie gedateerd. De meerjarenafspraken en een woonvisie zijn aan het eind van hun horizon. De gemeente focust op uitvoering. Wij delen die focus, maar vinden ook dat een actuele kijk op de vraagstukken van nu wenselijk is. Er is in 2022 door de gemeente Súdwest-Fryslân doorgewerkt aan een omgevingsprogramma wonen en zorg. Dat proces komt in 2023 tot afronding.

Nieuwbouw en verduurzamen

De ingezette zoektocht naar geschikte bouwlocaties, in het bijzonder in Sneek, geeft nog onvoldoende perspectief. We werken intussen met vervangende nieuwbouw in Sneek (Skulplak) en Koudum aan het vernieuwen van ons woningbezit. Daarnaast verbreden we de eigen zoektocht naar uitbreidingsmogelijkheden, buiten de gemeentelijke grondposities. Daar liggen ook kansen, die we inmiddels verzilveren.

We werken consequent verder aan het verduurzamen van onze woningvoorraad en zorgen voor een versnelling daarin. Inmiddels heeft ruim 90% van alle woningen in de gemeente Súdwest-Fryslân energielabel C of beter. Ultimo 2025 zal dat voor alle woningen het geval zijn.

In 2022 waren de uitgaven fors hoger dan begroot. Daarmee komen de meerjarige investeringen in balans met de voornemens en hebben we de tijdens de voorgaande coronajaren opgelopen achterstand ingelopen. Het helpt als de slag van gemeentelijke warmtevisie naar uitvoeringsplannen ook versnelt. Ondertussen sluiten we zo mogelijk en betaalbaar aan bij kansrijke initiatieven, zoals bijvoorbeeld ‘van onderop’ door Warm Heeg.

De bewoners centraal

Inmiddels is het proces van vroegsignalering opgetuigd en operationeel. Daarmee is een belangrijke slag gemaakt. Hetzelfde geldt voor een integrale armoede- en schuldenaanpak. De inzet van individuele gemeentelijke sleutelfiguren heeft het verschil gemaakt. Door het accent te leggen op ontsluiting van hulp, een mensgerichte en actieve benadering, heldere communicatie en samenwerking worden er impactvolle stappen gezet.

Het versterken van onze formatie wijkconsulenten heeft tot nieuwe en intensievere banden met lokale belangenvertegenwoordigers geleid. Onder meer in Koudum, Stavoren, Hemelum en Warns. In die contacten gaat het over praktische zaken, maar ook over een dorpsvisie en de toekomst van wonen.

Huisvesting van bijzondere doelgroepen

Met alle stakeholders in de gemeente hebben we geïnvesteerd in constructieve samenwerking op tal van terreinen die leefbaarheid, draagvlak en draaglast en prettig samenwonen en samenleven aangaan. De begeleiding en integratie van statushouders, de uitstroom binnen het convenant ‘Weer Thuis’ en deelname aan buurtbemiddeling zijn daar voorbeelden van. Deze zijn door specifieke inhoudelijke werkgroepen behartigd. Samen delen en leren rond thema’s als afvalinzameling en tuinonderhoud kregen vorm in de werkgroep Leefbaarheid.

De gemeente heef de handschoen opgepakt om de mogelijkheden voor extra huisvesting van statushouders en andere urgente woningzoekenden te ontwikkelen.

Terschelling

Op Terschelling is de nieuwbouw in volle gang. Een hei- én een mijlpaal bereikten we in 2022 met de start van de bouw van 19 woningen op het voormalige Koninklijke Luchtmach-terrein. Wij zijn trots op dit eerste project en hebben met de gemeente zicht op de realisatie van in ieder geval vijftig sociale huurwoningen, op meerdere locaties, die de gemeentelijke woonvisie ambieert en in de onderlinge afspraken zijn vastgelegd. De Regiodeal Wadden die Terschelling samen met de andere Waddeneilanden en het Rijk maakte, kan daar een extra impuls aan geven.

Nieuwbouw en verduurzamen

In dit nieuwbouwproject op het voormalige Koninklijke Luchtmacht-terrein liggen overigens meer vernieuwingen besloten. Zo werken we met meer natuurlijke materialen, o.a. met een houtskeletbouw, en innovatieve gevelbekleding en balkondekken gemaakt van bamboe. We hebben zonder stikstofuitstoot gebouwd door middel van elektrische montage. De groeninrichting wordt biodivers en is gestoeld op de lokale omstandigheden (bodemopbouw) en flora.

In 2022 hebben we ook een begin gemaakt met de uitvoering van de kwaliteitsverbetering. Hoewel deze nog niet op stoom ligt, zijn daardoor de uitgaven voor het eerst in redelijke balans met de begroting.

Naast de al voorgenomen verbeteringen hebben we - als gevolg van de met de huurdersvereniging gemaakte afspraken - ook een aanloop gemaakt naar het plaatsen van zonnepanelen. Bovendien is gestart met individuele woningaanpassingen op verzoek van huurders met gebruikmaking van de zogenoemde V&E-punten.

Alle gecombineerde maatregelen voor de bestaande voorraad brengen de woningen op minimaal label B. Een bijzondere uitdaging zijn de monumentale panden in de Burgemeester Eschauzierstraat. Na lang dubben zijn we gestart met een project waarin we eerst de twee leegstaande woningen verbeteren. Deze ervaringen benutten we bij een strategie voor de overige huurwoningen in deze straat. Een werkbezoek met adviseurs, de RCE, gemeente en huurdersvereniging hielp bij het verkrijgen van de benodigde scherpte.

De samenwerking met het college van B&W en NHL Stenden Hogeschool is versterkt en constructief. De voor Terschelling extra belangrijke nieuwbouw en de niet minder belangrijke gang zaken op de campus van het MIWB zijn daar mee gediend.

De bewoner centraal

Huurdersvereniging De Brandaris heeft in de eerst helft van 2022 nog samengewerkt met De Bewonersraad. Per 1 juli is zij volledig opgegaan in De Bewonersraad. Sindsdien is dat de vertegenwoordiger van het huurdersbelang en heeft De Bewonersraad direct en volwaardig deelgenomen aan het proces van de prestatieafspraken.

Terschelling werkt op diverse terreinen samen in Noardwest-verband. Dat hielp bij het opzetten van onder meer vroegsignalering. De voor het eiland gewenste korte lijnen functioneren ook prima. Voor hulp en (schulden)preventie wordt snel en effectief geschakeld tussen de professionals van de gemeente en WoonFriesland.

Eind 2022 hebben we alle (huur)woningzoekenden gevraagd om hun woonwensen kenbaar te maken. De resultaten daarvan en een onderzoek naar de vraag/behoefte vormen de basis voor komende nieuwbouwplannen en verdere afspraken.

Tytsjerksteradiel

Uitvoering bieding en afspraken WoonFriesland

In Tytsjerksteradiel hebben we woningen verbeterd in kwaliteit en energieprestatie. Tevens hebben we regulier onderhoud uitgevoerd. In het kader van de energiebesparing hebben we ook hard gewerkt aan de vervanging van enkelglas door HR++-glas en waar nodig aan de na-isolatie van woningen. Deels zijn deze projecten voorbereid en soms al in uitvoering genomen in 2022.

De nieuwbouw van het appartementencomplex aan de Kûpersstrjitte in Burgum is in 2022 opgeleverd en de appartementen zijn inmiddels bewoond. 28 oude appartementen in Burgum hebben, in overleg met de oud-bewoners, plaatsgemaakt voor 39 nieuwbouwappartementen. Deze gasloze en duurzame appartementen (A+++ label) in het centrum zijn geschikt voor senioren en bleken bij de verhuur zeer gewild. Om de sociale cohesie en de mogelijkheid tot ontmoeten te bevorderen, hebben we bovendien in het complex twee ontmoetingsruimte voor de bewoners gecreëerd.

De nieuwbouw van 16 woningen in Mûnein is in volle gang. De bestaande woningen zijn gesloopt en de bewoners zijn in goed overleg tijdelijk verhuisd. Als gevolg van wetgeving ten aanzien van flora en fauna vond de sloop later dan gepland plaats. De woningen zijn in aanbouw en worden begin 2023 opgeleverd. Bij de inrichting van de woonomgeving en de tuinen van deze woningen besteden we extra aandacht aan biodiversiteit en klimaatadaptatie.

In Burgum hebben we een appartementencomplex aangekocht van 49 woningen van Accolade, waardoor dit complex kon worden behouden voor de sociale huur. Het complex is geschikt voor senioren, is goed gelegen aan de Markt en Schoolstraat en vormt een mooie aanvulling op de woningportefeuille van WoonFriesland in Tytsjerksteradiel. Ook hebben we in 2022 een particuliere woning aangekocht en in de verhuur genomen.

Ook hebben we volop in de leefbaarheid van buurten en wijken geïnvesteerd. De besteding valt iets lager uit dan in de bieding is voorzien.

Uitvoering overige prestatieafspraken

In de gemeente Tytsjerksteradiel hebben we in goede samenwerking met de gemeente Achtkarspelen en onze huurdersorganisatie De Bewonersraad de prestatieafspraken opgesteld. Veelal zijn werk- en procesafspraken gemaakt, die soms over meerdere jaren worden uitgevoerd. Het sociaal domein is ook goed aangesloten op de prestatieafspraken. Door personele wisselingen en uitval is er op sommige onderwerpen vertraging in de uitvoering van de afspraken.

Onze inzet in 2022 is vooral gericht geweest op het huisvesten van statushouders, het goed inrichten van de vroegsignalering, het versnellen van maatregelen om de energiearmoede te verzachten of te voorkomen, en op de pilot ‘zachte landing’ die we in het kader van het operationaliseren van het convenant 'Weer Thuis' gezamenlijk hebben uitgevoerd.

In het kader van de leefbaarheid van wijken en buurten werken we goed samen met de gebiedsteams en welzijnsorganisatie KEaRN. Zij waren naast een aantal andere ketenpartners intensief betrokken bij de pilot ‘zachte landing’. De toename van kwetsbare groepen en de gevolgen voor draagkracht en draaglast voor de leefbaarheid in dorpen, wijken en buurten was ook een terugkerend thema in het regulier overleg.

In het bestuurlijk overleg hebben we de gevolgen van de oorlog in Oekraïne regelmatig besproken, evenals de asiel- en energiecrisis. De noodzaak tot het verruimen van de beschikbaarheid voor de sociale huur in verband met de huidige vraagdruk is ook een belangrijk punt van overleg geweest. De gemeente Tytsjerksteradiel is bereid om afspraken te maken over de uitbreiding van de sociale huur in een vorm van een convenant of meerjarenafspraken, maar had geen capaciteit beschikbaar om dit te faciliteren.

Het opstellen van een ontwikkelstrategie voor nieuwbouw van sociale huur staat nu voor 2023 op het programma en zal onderdeel zijn van een nog op te stellen raamovereenkomst met meerjarige afspraken. De gemeente werkt ook aan een doelgroepverordening, zodat meer locaties voor de sociale huur beschikbaar komen. De gevolgen en mogelijke effecten van de Nationale Bouw- en Woonagenda voor o.a. de woningprogrammering zijn hierbij een punt van aandacht geweest.

Meermaals hebben we overleg gehad over de pilot Aardgasvrij Garyp. WoonFriesland heeft de verbetering van de woningen in Garyp in voorbereiding genomen en streeft ernaar om aan de richtlijnen voor de pilot te voldoen. Aangezien de huidige regelgeving rondom de subsidievoorwaarden van de pilot meer mogelijkheden lijkt te bieden voor een stapsgewijze aanpak, geeft dit ons mogelijkheden voor een goede businesscase. Realisatie van de verduurzaming van de woningen in Garyp verwachten we in 2023.

Vlieland

Het werkbezoek van minister Hanke Bruins Slot aan onder meer Vlieland was de opmaat voor een doortimmerde aanvraag door de Waddengemeenten voor een regiodeal. Wij mochten het verhaal van de Wadden tijdens dat bezoek kracht bij zetten. Met een steunverklaring hebben we de visie op Brede Welvaart en de centrale rol voor goed en betaalbaar wonen in de economie en leefbaarheid van de eilanden onderschreven.

Nieuwbouw en verduurzamen

Het intussen honoreren van die aanvraag is een belangrijke stimulans om de kansen voor de bouw van betaalbare woningen te grijpen en die om te zetten in noodzakelijke daden. Op Vlieland is het zaak om die kansen maximaal te benutten want de ruimte is zeer schaars en iedere aanvulling luistert nauw. Waar mogelijk geven we daar graag mede invulling aan. Een aantal reeds verrichte studies toont die bereidheid aan. Het geslaagde plan op de locatie Zeester vormt het tastbare bewijs.

We moeten nog een beperkte verbeterslag doorvoeren om ook op Vlieland alle woningen op tenminste energielabel C te brengen. De verbeterslagen in voorgaande jaren hebben 90% van de woningen op dat niveau gebracht. De resterende 10% volgt ultimo 2025. Een vijftiental woningen hebben we voorzien van zonnepanelen. Zeker met de huidige energietarieven ligt daar nog een relevante uitdaging.

Met de nodige aanloopproblemen en een aantal tegenslagen werd in 2022 het verduurzaamde warmtenet Duinwijck in gebruik genomen. Een klein deel van de 38 daarop aangesloten woningen is van WoonFriesland. Ondanks de geringe schaal is het project van betekenis. Voor Vlieland en wellicht nog meer voor anderen. Naast technische uitdagingen toont dit project volharding en laat zien dat het mogelijk is om met lokaal initiatief complexe opgaven te behartigen.

De bewoner centraal

Met de realisatie van woonbuurt Boswijk heeft de gemeente adequate zorg en zorghuisvesting op het eiland vooralsnog geborgd. Zowel voor bewoners als zorgprofessionals. Dat is op zichzelf van groot belang en zorgt tevens voor extra doorstroming in de woningvoorraad. Met de beheersovereenkomst tussen de gemeente Vlieland en WoonFriesland kunnen wij dit prachtige initiatief steunen. De gebundelde krachten ontlasten de gemeente op administratief en praktisch terrein.

Vlieland werkt op tal van thema’s samen. Met de andere Waddengemeenten en in gemeentelijk Noardwest-verband. Op die manier is onder meer de vroegsignalering geregeld en de inzet van het gebiedsteam. Dankzij de korte lijnen en pragmatische benadering werkt dat naar tevredenheid en wordt op Vlieland maatwerk geleverd.

Waadhoeke

Met de gemeente Waadhoeke zijn - vanwege de geringe omvang van de huurwoningvoorraad van WoonFriesland en in goede samenspraak met de gemeente en de Bewonersraad - evenals in voorgaande jaren geen prestatieafspraken gemaakt.

Met de gemeente Waadhoeke werken we wel samen. Deels in de geest van de prestatieafspraken die andere corporaties met substantieel bezit wel hebben gemaakt met de gemeente en de huurdersorganisaties. Zo genieten bewoners van WoonFriesland dezelfde ‘rechten’ als de overige huurders in de gemeente Waadhoeke.

Voor een ander deel gaat het om afspraken in het sociaal domein. Voorbeelden zijn onder meer de uitvoering van vroegsignalering en huisvesting ten gevolge van de derde decentralisatie (uitstroom beschermd wonen en maatschappelijke opvang). Onder de noemer ‘Weer Thuis’ zijn over dit laatste thema regionale afspraken gemaakt.

Weststellingwerf

Zowel op het gebied van nieuwbouw als op het gebied van verduurzaming wisten we in 2022 binnen de gemeente Weststellingwerf weinig progressie te boeken. De totstandkoming van een nieuwe woonzorgvisie is als gevolg daarvan getemporiseerd.

Nieuwbouw en verduurzamen

Plannen voor nieuwbouw door WoonFriesland bestaan er aan de Heerenveenseweg en in Lindewijk, beiden in Wolvega. Wij houden die plannen warm en komen in 2023 graag tot concrete afspraken en stappen in het ruimtelijke proces.

Het vertalen van de gemeentelijke warmtevisie naar wijkuitvoeringsplannen moet nog plaatsvinden. Het verduurzamen van onze woningvoorraad gaat autonoom gestaag door. Intussen heeft ruim 90% van onze woningen energielabel C of beter. In 2022 legden we zonnepanelen op nog eens 35 woningen. Door mutatiewoningen te verbeteren en gerichte isolatiemaatregelen (spouwmuur) te treffen, konden we nog meer woningen verbeteren. De uitgaven lagen in lijn met de begroting.

De bewoner centraal

Lopende opgaven zoals het behartigen van de taakstelling voor de huisvesting van statushouders verliepen prima. Ook het bieden van hulp bij betalingsproblemen (vroegsignalering) en het inschakelen van het gebiedsteam gaat in de praktijk goed.

Wij verkopen in beginsel geen woningen. Een uitzondering daarop was een drietal woningen in Oosterstreek. Een stunt van de oudejaarsploeg uit het dorp drukte ons met de neus op de feiten; in dit dorp heeft men te maken met een te lange leegstand in een aantal te verbeteren woningen. Die hartenkreet hebben wij gehoord en beloond. Middels een verloting kregen starters een kans om tegen taxatiewaarde een woning te kopen. Randvoorwaarden waren lokale binding, leeftijd (<35 jaar) en een zelfbewoningsplicht. De door de notaris gelote gelukkige kopers kwamen uit de gemeente, uit Oosterstreek of keerde daarnaar terug.